Skip to main content

Corona Series Part 31 : कोरोना, मास्क आणि स्वच्छता


Corona Series Part 31
      नमस्कार मी अजिंक्य पत्रावळे सध्या कोरोना विषाणू चा प्रादुरर्भाव लक्षात घेऊन Social Media च्या माध्यमातून जनजागृती करण्याचा प्रयत्न करत आहे.

कोरोना, मास्क आणि स्वच्छता
      2002 साली जेव्हा चीन मधून सार्सचा विषाणू पसरला, तेव्हा पासून चिन, जपान, तैवान, मध्ये मास्कचा वापर रोजचा झाला आहे. प्रदूषणयुक्त शहरांमध्ये मास्कचा वापर करन गरजेचे आहे. आता तर कोरोनाचे संक्रमण पाहता सर्जीकल मास्कचा वापर अनिवार्यच करायला हवा. हे खर आहे मास्कच्या वापराणे कोरोनाचे संक्रमण होण्यास अडथळा निर्माण होईल. लॉक डाउनच्या काळात कदाचित मास्कचा वापर जास्त नसेल परंतु रोजचे जीवन चालू झाले की प्रत्येक व्यक्तिला मास्कची गरज भासणार आहे. मास्कचा वापर करून झाल्यावर पर्यावरणाच्या दृष्टीने एक नवीन प्रश्न उभा राहणार आहे. आज चीनच्या समुद्र किनारी ई ठिकाणी प्लॅस्टिक सापडते तसे मास्क सापडू लागले आहेत. त्याची योग्य विल्हेवाट लावणं तितकेच महत्वाचे आहे.
      ३ पदरी सर्जीकल मास्कमद्धे पातळ असे प्लॅस्टिक, कापड आणि धातूचा पदर असतात. मास्कचा वापर करून असेच कचर्‍यात टाकले असता सर्वप्रथम सफाई कामगार, सर्वसामान्य नागरिक आणि समुद्री जीव पशू पक्षी यांना धोका संभवतो. ICMR च्या आताच्या मार्गदर्शक तत्वा नुसार फक्त कोरोना बाधित रुग्णाचा मास्क वैद्यकीय कचरा म्हणून गणला जातो ईतर मास्क नाही. त्यामुळे ईतर मास्कची विल्हेवाट लावणं स्वचता करन त्रासदाई ठरु शकते. अश्या वेळी आपण मास्कची विल्हेवाट काशी करावी ते पाहू जेणे करून विषाणू विरहित वातावरणात मोकळा श्वास घेता येईल.
      मास्काच्या विल्हेवाट लावणे करिता केंद्राच्या आरोग्य खात्याच्या काही मार्गदर्शक सूचना आहेत. एक व्यक्तीचा मास्क दुसर्‍यांनी वापरणे योग्य नाही, मास्क जर घरी बनवलेला कापडी असेल तर तो आधी उकळत्या मिठाचा पाण्यात टाकून उन्हात वळवला पाहिजे. मास्क पकडत असताना फक्त मास्कच्या दोरीला स्पर्श झाला पाहिजे ईत्यादि.
      सर्जीकल मास्क विल्हेवाट लावण्यासाठी २ प्रकार संगितले आहेत १) ५% ब्लीच किवा १% सोडियम हायपोक्लोराइड (NaClO४)चे द्रावण तयार करावे आणि मास्क त्यामध्ये थोडावेळ भिजत ठेवावा आणि त्या नंतर वैद्यकीय कचरा उठाव करणार्‍यांकडे सुपूर्त करावा. २) मास्क पूर्णत जाळून टाकावा किवा खोल खड्डा कडून जमिनीत पुरावा. शहरवस्तीत राहणार्‍याना जमिनीत पुरणे सोयीचे ठरणार नाही तसेच जाळून टाकणे देखील प्रदूषनास कारण ठरू शकते. (मास्क) वैद्यकीय कचराच्या संदर्भात Central Polution Control Board- 18 मार्च 2020 यांच्या नुसार मास्क एक वेगळ्या पिवळ्या कचरा पेटी मध्ये गोला करायल हवा आणि त्या नंतर वैद्यकीय कचरा वेगळा गोळा केला पाहिजे. हा वैद्यकीय कचरा पुढे एक भट्टी (insinarator)मध्ये जाळून टाकला जातो शेवटी फक्त राख राहते. नजीकचा काळात नगर, महानगर पालिका, पंचायत यांचा समोर मास्क, हातमोजे सारखा कचरा घरामधून वेगळं गोळा करण्याचे आवाहन राहणर आहे, अन्यथा कचर्‍याचा डब्यातून बाहेर गेलेला कोरोना पुन्हा घरात येऊ शकतो. त्यामुळे लॉकडाउन नंतर रोजच्या कामाच्या व्यापात आपण मास्क इतरत्र टाकू नका. आपला परिसराची स्वचता आपणच राखूया.

प्रा डॉ अजिंक्य अजित पत्रावळे     
रसायनशास्त्र विभाग
विवेकानंद कॉलेज कोल्हापूर


Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Corona Series Part 102 : कोरोना आणि ब्ल्युबोनिक प्लेग

Corona Series Part 102 नमस्कार मी अजिंक्य पत्रावळे सध्या कोरोना विषाणूचा प्रादुरर्भाव लक्षात घेऊन Social Media च्या माध्यमातून जनजागृती करण्याचा प्रयत्न करत आहे.   कोरोना आणि ब्ल्युबोनिक प्लेग कोरोन सोबत अनेक विषाणूचा फैलाव कमी अधिक प्रमानात होत आहे परंतु १३००च्या दशकातील महाभयंकर रोग ब्ल्युबोनिक प्लेग जो जिवाणू मुळे होतो त्याचा फैलावा होतानाची काही उदाहरणे समोर आली आहेत. १३००च्या काळात युरोप   खंडामधील अर्ध्याहून अधिक लोकसंख्या या प्लेग मुळे नाहीशी झाली (जवळपास ५ करोड ) म्हणूनच याला ब्लॅक डेथ असे म्हंटले जाते. एकदा का प्लेग झाला की व्यक्ति जास्तीतजास्त ४८ तास जगत असे. २०२० साली हा आजार पुन्हा बळावला आहे आणि साहजिकच या आजारचा केंद्र बिन्दु दूसरा तिसरा कोणताही देश नसून चीनच आहे. चीन म्हणजे रोगराई पसरवणार्‍या जिवाणू विषाणू चे माहेर घरच आहे. १९४९ साली माऊ जिदोंगने रोगराई मुक्त चीन हे चीनसाठी पाहिलेले स्वप्न साकारत चीन ने आपल्या दारातील रोगराईची घाण दुसर्‍याच्या दारात अलगद सरकवण्याचा प्रयत्न केला आहे आणि त्यात ते यश मिळवत आहेत. चीन मधील इंनर मंगोलीया नावाचा स्वायत प...
Post a Comment
Read more

पुन्हा कधीही कोरोना सारख्या महामारीमुळे लेख लिहायची वेळ येऊ नये हीच ईश्वर चरणी प्रार्थना

नमस्कार मी अजिंक्य पत्रावळे आज काय लिहावे आणि काय नको समजेनासे झाले आहे. तरी धाडस करून लिहित आहे. काही चुकले तर समजून घ्यावे ही विनंती.   मार्च महिन्यामध्ये जगात नवीन विषाणू ने धुमाकूळ घातला होता सर्वत्र भीतीचे वातावरण निर्माण झाले होते. शास्त्रज्ञ , संशोधक , मीडिया , नेते , उद्योजक , आणि सामान्य जनता सर्वच नागरिकांना पुढे काय वाहून ठेवले आहे याची कल्पना नव्हती. परिस्थितीचे आकलन होण्याचा आतच लॉकडाउन झाला तेव्हा सुट्टीचा आनंद घेऊया असे समजून काही नागरिक मस्त मजेत होते. हळू हळू परिस्थिती बदलून गंभीर झाली , पण नेमके काय चालू आहे काय करावे आणि काय करू नये याचा अंदाज लागेना. मीडिया मध्ये रोज के भीतीदायक बातमी येऊ लागली कधी विषाणू वर असलेले उपाया येऊ लागले पण शास्त्रीय माहिती सजत नसल्यामुळे गोंधळाचे वातावरण निर्माण होऊ लागले . अश्या मध्ये रसायनशास्त्राचा विद्यार्थी म्हणून कोरोना विषाणूच्या विरोधात   काही काम करावे असे वाटत होते परंतु संशोधन करण्यासाठी काही मर्यादा होत्या याचे भान होते पण शांत बसून चालणार नाही हे लक्षात आले होते. म्हणून मनातून ठरवले आज या संकटकाळी समजासाठी आप...
7 comments
Read more

Corona Series Part 1 : Clinical Trails starts on Corona

Corona Series Part 1 Corona धोका लक्षात घेता social media द्वारे जनजागृती करणे गरजेचे झाले आहे त्या माध्यमातून एक प्रयत्न करत आहे कृपया msg पूर्ण वाचून आपल्याला योग्य वाटल्यास पुढे पाठवा कोरोना जनजागृती मोहीम Clinical Trails starts on Corona जवळपास जगामध्ये 20 संस्था ह्या आजारावर vaccine बनवण्याचा प्रयन्त करत आहेत . जानेवारी 2020 मध्ये चीन मध्ये शास्त्रज्ञांनी कोरोना virus चे genetic मटेरियल चे sequencing चे decoding केले , अमेरिकेतील सरकारी संस्थामधील शास्त्रज्ञानी ह्या अभ्यासच फायदा घेत पुढे कांम चालू केले   1) (NIAID) National Institute of Allergy and Infection 2) Moderna Inc ह्या दोन संस्था मागील काही वर्षे MERS,   SARS- 1 वर काम करत आहेत त्यांना जेव्हा sequencing of gentic information of corona 2   मिळाली त्यांनी vaccine बनवण्याचे काम अहो रात्र चालू केले. अमेरिकेतील north washington जिथे मायक्रोसॉफ्ट चे बिल गेट्स व अनेक it कंपनीच्या चे केंद्र स्थान आहे अश्या शहरामध्ये Kiaser Permannente Washington Health Reseaech Institute (KPWHRI) मध्ये संशोधकांन...
4 comments
Read more